W ramach przygotowania kompletnej propozycji projektu do Programu Rozwój Lokalny przedstawiciele miast polskich, w tym również przedstawiciel miasta Nisko Pan Krzysztof Haliniak uczestniczyli w wizycie studyjnej w mieście BODO w Norwegii. Wizyta została zorganizowana przez Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych (KS) we współpracy ze Związkiem Miast Polskich.

Celem wizyty było zapoznanie się z działaniem norweskich samorządów w obszarze rozwoju lokalnego. W trakcie dwudniowej wizyty, jako delegacja miast polskich mieliśmy możliwość zapoznania się z zasadami działania regionów i gmin norweskich.

Pierwszy dzień poświęcony został zasadom działania norweskich regionów, ich obowiązków i podejmowanych zadań, czy współpracy z lokalnymi gminami. Informacje przedstawiane były przez przedstawicieli regionu Nordland.

Na początku każdy z przedstawicieli miał możliwość zaprezentowania swojego miasta. Mogliśmy przedstawić również krótką informację o Nisku.

W Norwegii gminy i regiony są sobie równe, nie występuje zasada hierarchii w administracji, gminy i regiony działają w obszarze odmiennych zadań i obowiązków, gminy i regiony nie podlegają administracji centralnej, jedynym podmiotem, który ma wpływ na ich działanie jest Parlament. W Norwegii wiele gmin lokalnych łączy się w celu wspólnej realizacji zadań, np. poprzez spółki.

Podstawą działania gmin i regionów jest planowanie strategiczne, każda jednostka posiada własną strategię, która jest podstawowym dokumentem planistycznym dla jednostek administracyjnych, ale również dla wielu podmiotów działających na terenie gminy. Na etapie strategii powoływane są grupy doradcze, które wspierają opracowanie planu, np. architekci, specjaliści, politycy itp. Nieodłącznym elementem strategii są konsultacje społeczne. Proces opracowania strategii opiera się na etapach:

• gromadzenie wiedzy (badanie),
• konsultacje społeczne/partycypacja,
• decyzja polityczna/społeczeństwa o kierunkach działania,
• prace na opracowaniem strategii, celów, i dalsze planowanie,
• konsultacje społeczne/partycypacja,
• decyzja o wdrożeniu i realizacji.

W celach rozwojowych gminy norweskie w głównej mierze stawiają na zrównoważony rozwój (cele zrównoważonego rozwoju ONZ), partycypację społeczną i ochronę środowiska. Kluczowe decyzje dla przyszłości gmin i regionów zapadają właśnie na tym poziomie, gminy i regiony nie są zależne od decyzji administracji centralnej. Same decydują o swojej przyszłości.

Ważnym obszarem rozwoju miast norweskich jest rolnictwo, rybołówstwo i turystyka. W obszarze gospodarczym ważnym elementem jest znaczący udział kapitału zagranicznego, który wybiera Norwegię ze względu na wysoki wskaźnik stabilności i przewidywalności fiskalnej. Duży wpływ mają na to również bardzo niskie koszty energii elektrycznej.

Gminy norweskie przygotowując własne Plany/Strategie zaczynały od odpowiedzi na przedstawione poniżej pytania, które umożliwiały precyzyjne planowanie:

- jak rozwijamy nasze miasta jako centra rozwoju i wzrostu biznesu?;

- jak sprawić, by nasze miasta były wybierane, jeżeli chodzi o decyzję, gdzie się osiedlić?;

- jak możemy wzmocnić współpracę między miastami a ich otoczeniem?;

- jak możemy rozwijać mieszkalnictwo i rynek pracy, poprzez lepszą infrastrukturę i rozwiązania transportowe?;

- w jaki sposób możemy rozwinąć nową wiedzę i wspólne zrozumienie dotyczące planowania miast w Nordland?;

- jak możemy przyciągnąć agencje publiczne i firmy do Norland?.

W Norwegii bardzo popularną formą współpracy pomiędzy gminami, regionami są zakładane spółki Inter Municipal Companies. Spółki są dopuszczalną formą współpracy, mogą generować nawet zyski. Przykładami obszarów działania spółek mogą być: gospodarka śmieciowa, działanie straży pożarnej, zarządzanie parkami, firmy audytorskie gmin, archiwa gmin.

W Norwegii bardzo duży nacisk kładzie się na zrównoważony rozwój i partycypację społeczną, grupy zmarginalizowane jak osoby starsze, niepełnosprawni czy młodzież mają równe prawa jak pozostałe grupy społeczne. W każdej gminie i regionie działa Rada Młodzieży, Rada Niepełnosprawnych i Rada Seniorów, które pełnią funkcję konsultacyjno – doradczą. Z Radami są konsultowane planowane do realizacji projekty. Rady mają swoje budżety i mogą realizować własne projekty.

Drugi dzień wizyty poświęcony został na prezentację lokalnych gmin regionu Nordland.

Poznaliśmy założenia projektów:

• „Nowe Miasto – Nowe Lotnisko” realizowanego przez Miasto BODO. Celem projektu jest przesunięcie o około 1 km lotniska i uruchomienie nowoczesnej przestrzeni mieszkaniowej, w głównej mierze opartej o gospodarkę obiegu zamkniętego i zeroemisyjną;
• CityLoops – dofinansowanego ze środków UE w ramach programu Horizon 2020, którego celem jest wypracowanie narzędzi do wdrożenia gospodarki zeroemisyjnej i obiegu zamkniętego na nowym obszarze mieszkaniowym miasta.
• CityLab – miejskie laboratorium służące komunikacji pomiędzy projektami i partycypacji społecznej, szczególnie ważny projekt dla BODO, które w 2024 pełnić będzie funkcję Europejskiej Stolicy Kultury;

W dalszej części informacje o realizowanych własnych projektach przedstawiali przedstawiciele gmin: VEFSN, Narvik oraz Związku 10 Gmin Salten. Mieliśmy możliwość również zapoznania się z działaniem profesjonalnej jednostki straży pożarnej, która prowadzona jest przez spółkę zawiązaną przez kilka gmin z regionu Nordland. Ciekawostką jest wdrożenie w jednostce systemu ograniczania spalin mającego wpływ na zdrowie strażaków, poprzez technologiczny ciąg dezynsekowania, czyszczenia sprzętu i ubrań strażackich.

Na zakończenie składamy podziękowania dla Norweskiego Związku Władz Lokalnych i Regionalnych, lokalnym samorządom norweskim, które bardzo gościnnie przyjęły naszą delegację, a także Związkowi Miast Polskich za umożliwienie udziału w wizycie studyjnej. Przedstawiamy również materiał zdjęciowy prezentujący piękne miasto BODO. (K.H.)